همه چیز درباره سرطان پوست (Skin cancer)
رشد غیرطبیعی سلولهای پوستی اغلب در پوست‌هایی رخ میدهد که در معرض نور مستقیم آفتاب قرار می‌گیرند.
اما سرطان پوست ممکن است در قسمت‌هایی از پوست که در معرض آفتاب قرار ندارد نیز ایجاد شود.
درواقع اشعه ماورا بنفش به‌طور مستقیم با ایجاد جهش در DNA و ایجاد سلولهای رادیکال‌های آزاد موجب سرطان میشود.
امروز در این مقاله از سبزینه راه نکات خیلی مفید و عملی و کاربردی را برای شما در نظر گرفته ایم.
آیا سرطان پوست واگیر دار است؟
سرطان بیماری واگیر داری نمیباشد یعنی از شخصی به شخص دیگر منتقل نخواهد شد اما در بدن یک فرد ممکن است به اعضا و نواحی مختلف بدن آن شخص منتقل شود.
سرطان پوست به دو نوع مختلف تقسیم میشود:
- ملانوم که نوعی از سرطان پوست نادر است و احتمال متاستاز دادن (درگیر کردن دیگر عضو های بدن) آن از دیگر سرطان‌ها بیشتر خواهد بود.
- نوع دوم غیر ملانوم است که شامل سرطان سلول بازال و سرطان سلول سنگ فرشی میباشد.
با محدود کردن یا جلوگیری کردن از قرار گرفتن پوست در معرض اشعه ماوراءبنفش (UV) خورشید می‌توان خطر ابتلا به سرطان پوست را تا حد زیادی کاهش داد.
چگونه از وجود سرطان پوست مطلع شویم؟
بررسی پوست برای پیدا کردن تغییرات مشکوک میتواند تا حد زیادی به یافتن علائم اولیه سرطان کمک کند و تشخیص زودهنگام این بیماری از پیشروی بیشتر سرطان جلوگیری کرده و نتایج موفقیت‌آمیزی را درروند درمان بیماری در پی خواهد داشت.
سرطان پوست در درجه اول در نواحی از پوست که در معرض نور آفتاب قرار دارند صورت میگیرد. این نواحی شامل:
پوست سر، صورت، لب‌ها، گوش‌ها، گردن، قفسه سینه، بازوها و دست‌ها و.. میباشد.
اما سرطان پوست ممکن است در نواحی که به ندرت در معرض نور خورشید قرار میگیرد رخ دهد مانند:
کف دست، زیر ناخن‌های دست‌وپا و یا ناحیه تناسل.
سرطان پوست تقریباً در همه رنگ پوستی ازجمله کسانی که دارای پوست تیره‌تری هستند رخ میدهد. هنگامی‌که ملانوما در افرادی که رنگ پوست تیره دارند، رخ میدهد، بیشتر در مناطقی که به‌طورمعمول در معرض آفتاب نیستند، مانند کف دست و کف پا، بروز میدهد.
نشانه‌ها و علائم سرطان پوست ملانوم یا ملانوما (Melanoma)
ملانوما چیست؟
سرطان میتواند در هر نقطه‌ای از بدن رخ بدهد. ملانوما نوعی از سرطان است که وقتی سلولهای پوستی با نام ملانوسیت از کنترل خارج میشوند ایجاد میشود.
به طور معمول، سلولهای پوستی به صورت کنترل شده و منظمی ایجاد میشوند بطوری که سلولهای سالم، سلولهای پیر تر را به سمت سطح پوست سوق میدهند، جایی که می‌میرند و سرانجام از بین می‌روند. اما هنگامی که برخی از سلولها دچار آسیب DNA میشوند، سلولهای جدید ممکن است از کنترل خارج شده و دچار بینظمی شوند و در نهایت می‌توانند توده‌ای از سلولهای سرطانی را تشکیل دهند.
سلولهای سرطانی این ویژگی را دارند که که به سایر نقاط بدن رفته و آن جا را نیز درگیر کنند. هنگامی که سلولهای سرطانی گسترش پیدا میکنند و سلولهای نقاط دیگر بدن را نیز درگیر میکنند به آن متاستاز گفته میشود. از نظر پزشکان سرطان همیشه بر اساس مکانی که شروع میشود نام گذاری میشود بنابراین هنگامی که سرطان پوست ملانوما به هر اندام دیگر سرایت کند، آن را همچنان ملانوما می‌نامند.
سطح مقطع پوست شامل:
- محل فولیکول مو
- اپیدرم (جزئیات اپیدرم که شامل سلولهای سنگفرشی، ملانوسیت و بازال هست.)
- درم
ملانوسیت چیست؟
ملانوسیت سلول‌هایی در پوست هستند که رنگ‌دانه‌های قهوه‌ای با نام ملانین را تولید میکنند که موجب بوجود آمدن رنگ پوست قهوه‌ای و برنزه میشود.
سرطان سلولهای بازال و سلولهای سنگفرشی بسیار متداول‌تر از ملانوما هستند و اغلب در نقاط مختلف بدن شیوع پیدا نمی‌کنند.
سرطان پوست ملانوما خطرناک‌تر و کشنده‌تر است زیرا درصد متاستاز و پیشروی بیشتری در بدن دارد.
علائم و نشانه‌ها:
ایجاد لکه و یا لکه‌های جدید که ازنظر اندازه، شکل و رنگ تغییر میکنند ممکن است نشانه‌ای از ملانوما باشد.
اگر علائمی از این نوع تغییرات دارید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا شمارا معاینه کند.
آزمایش‌هایی که برای تشخیص سرطان پوست ملانوما انجام میشود:
بیوپسی یا نمونه برداری:
در عمل بیوپسی پزشک یک‌تکه کوچک از بافت پوست را برای بررسی سلولهای سرطانی خارج میکند. این عمل یکی از مطمئن‌ترین راه‌های تشخیص سرطان پوست و نوع آن میباشد.
در صورت یافتن ملانوم، آزمایش‌هایی بر روی سلولهای سرطانی صورت میگیرد تا ژن‌های آن‌ها بررسی شود. این مرحله در نوع و چگونگی درمان شما تأثیرگذار خواهد بود.
آزمایش‌های بعدی که برای بررسی سرطان پوست صورت میگیرد شامل:
اشعه ایکس قفسه سینه:
برای اطمینان از درگیر نشدن ریه فرد.
سونوگرافی:
اطمینان از درگیر نشدن غدد لنفاوی (مجموعه‌ای از سلولهای ایمنی)
سی‌تی‌اسکن :
برای یافتن تصویر دقیق و لکه‌های احتمالی که ممکن است در ریه، کبد و غدد لنفاوی ایجاد شده باشند. در صورت مشاهده لکه در این نقاط باید عمل بیوپسی یا نمونه‌برداری از این نقاط صورت بگیرد.
اسکن MRI:
برای بررسی نخاع، مغز و ستون فقرات انجام میگیرد.
اسکن PET:
از دقیق‌ترین عکس‌برداری‌ها برای تشخیص سرطان بشمار می‌رود و برای نشان دادن سرطان و نقاطی که در آن سرطان گسترش پیداکرده است استفاده میشود.
راه‌های درمان سرطان پوست ملانوما:
- عمل جراحی
- ایمونوتراپی (استفاده از سیستم ایمنی برای نابودی سلول های سرطانی)
- درمان هدفمند و شیمی‌درمانی
- پرتودرمانی (استفاده از امواج پر انرژی مانند گاما برای کشتن سلول های سرطانی)
در اکثر موارد، سرطان‌های پوست ملانومایی ای که در مرحله اول هستند با جراحی درمان میشوند. در سطوح پیشرفته‌تر فرد به درمان‌های دیگر نیاز دارد.
سرطان پوست ملانومای پنهان
ملانوما همچنین میتواند در مناطقی از بدن شما ایجاد شود که در معرض آفتاب قرار نگرفته باشد، مانند فضای بین انگشتان پا و کف دست، کف پا، پوست سر یا دستگاه تناسلی. این موارد گاهی اوقات به‌عنوان ملانومای پنهان نام گذاری میشود، زیرا در مکان‌هایی رخ میدهد که بیشتر مردم آن‌جا را بررسی نمی کنند. ملانوما در افرادی که پوست تیره‌تری دارند، بیشتر در منطقه پنهان رخ میدهد.
انواع ملانومای پنهان :
ملانوم زیر ناخن
نوعی نادر از ملانوما است که میتواند در زیر ناخن دست یا ناخن پا ظاهر شود. همچنین در کف دست‌ها یا کف پا نیز می‌توان نشانه‌هایی از آن را یافت. این بیماری بیشتر در افراد نژاد آسیایی، سیاه‌پوستان و سایر افراد دارای رنگدانه پوست تیره مشاهده میشود.
ملانوما در دهان، دستگاه گوارش، مجاری ادراری یا واژن.
ملانوم مخاطی در غشای مخاطی ایجاد میشود که بینی، دهان، مری، مقعد، مجاری ادراری و مهبل را درگیر میکند. تشخیص ملانومای مخاطی بسیار دشوار است زیرا به‌راحتی می‌توان آن‌ها را با سایر مشکلات یا بیمارها اشتباه گرفت.
ملانوما در چشم که به آن ملانومای چشمی نیز گفته میشود
اغلب در لایه‌ای در زیر سفیدی چشم ظاهر میشود. ملانوم چشم ممکن است باعث ایجاد تغییر در بینایی شده و در طی معاینه چشم تشخیص داده شود.
علائم و نشانه‌های کارسینوم سلول بازال (Basal cell)
یکی از شایع‌ترین سرطان‌های پوست در بین افراد سفیدپوست میباشد.
این نوع سرطان در خارجی‌ترین لایه پوست یعنی اپیدرم با رشد آهسته و اثرات تهاجمی به بافت‌های اطراف شروع میشود و به‌صورت تومور بر روی پوست ظاهر خواهد شد.
سرطان سلول بازال به اشکال زیر نیز ممکن است ظهور کند:
- برجستگی نرم
- ضایعه گوشتی، صاف یا قهوه‌ای مانند زخم
- خونریزی یا زخمی که بهبود پیدا میکند و مجدداً عود میکند.
این نوع سرطان اغلب در نواحی به وجود می‌آید که پوست در معرض نور خورشید قرار دارد.
مانند سر، گردن و صورت
کسانی که رنگ پوست روشن‌تری دارند، اشعه ماوراءبنفش تأثیرات مخرب‌تری بر روی پوست آن‌ها خواهد داشت.
سیستم ایمنی ضعیف نیز در افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست از نوع سلول بازال مؤثر میباشد.
علائم و نشانه‌های سرطان سلول سنگفرشی (Squamous cell)
سلولهای سنگفرشی درواقع سلولهای میانی و بیرونی پوست را تشکیل میدهند.
این نوع از سرطان پوست معمولاً خطر چندانی برای فرد در برندارد اما در برخی موارد ممکن است حالت تهاجمی پیدا کند و در صورت درمان نکردن آن ممکن است به دیگر نقاط بدن نیز سرایت کند.
سرطان سلولهای سنگفرشی زمانی رخ میدهد که فرد به‌طور مداوم مدت زمان طولانی‌ای را در برابر اشعه ماوراءبنفش خورشید قرار بگیرد و یا از دستگاه‌هایی که رنگ پوست را تیره و برنزه میکند استفاده کند.
به‌طورکلی سرطان سلولهای سنگفرشی در هر نقطه‌ای از بدن ممکن از ایجاد شود.
علائم و نشانه‌ها:
- ضایعات سفت و قرمزرنگ
- ضایعات مسطح با سطحی پوسته‌پوسته شده
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند :
داشتن پوست خیلی روشن یا پوست تیره :
پوست روشن به دلیل داشتن رنگدانه یا همان ملانین کمتر، از پوست شخص در برابر آسیب های اشعه ماورا بنفش محافظت کمتری میکند. استفاده از کرم های ضد آفتاب این مشکل را تا حد زیادی برطرف میکند. پوست تیره نیز اغلب دچار ملانومای پنهان میشود.
آفتاب سوختگی
یک یا چند آفتاب سوختگی شدید میتواند زمینه ساز بروز ملانوما شود.
قرار گرفتن در معرض نور زیاد یا اشعه ماوراء بنفش (UV)
این اشعه میتواند از خورشید یا دستگاه های برنزه کننده به پوست شما برسد که ممکن است خطر ابتلا به ملانوما را در فرد افزایش دهد.
زندگی در ارتفاعات :
در این نواحی فرد در معرض پرتو های ماوراء بنفش بیشتری قرار میگیرد.
داشتن خال های زیاد
داشتن بیش از 50 خال بر روی پوست ممکن است نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به ملانوما باشد.
داشتن سابقه خانوادگی
اگر یکی از اعضای خانواده شما دچار ملانوم شده باشد، این احتمال وجود دارد که شما نیز به این بیماری مبتلا شوید.
سیستم ایمنی ضعیف
عمل های جراحی سخت و یا بیماری هایی که به سیستم ایمنی آسیب میزنند با تضعیف سیستم ایمنی موجب بروز انواع سرطان در بدن خواهند شد.
عواملی که خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش میدهند :
- کرم ضد آفتاب گیاهی با SPF حداقل 30 بطور مداوم حتی در روز های ابری استفاده شود و هر 2 ساعت یک بار آن را تمدید کنید.
- در روز های آفتابی از لباس های آستین بلند، کلاه و … استفاده کنید.
- از عینک آفتابی استفاده کنید.
- از برنزه کردن مداوم پوست با دستگاه های برنزه کننده خودداری کنید.
- مراقب علائم و نشانه های غیر معمول بر روی پوست مانند خال و برآمدگی های غیرطبیعی باشید.
- استفاده از روغن های گیاهی که از اثرات تخریب کننده سلول های رادیکال آزاد جلوگیری میکنند.
روغن های گیاهی ضد سرطان پوست :
روغن پرتقال سرشار از آنتی اکسیدان
مرکبات به دلیل داشتن ویتامین C که نوعی آنتی اکسیدان است اثرات محافظت کننده ای در برابر آسیب های مخرب رادیکال های آزاد که موجب بروز سرطان میشوند خواهند داشت. بیشترین مقدار آنتی اکسیدان مرکبات در پوست آن قرار دارد. روغن پرتقال که از عصاره پوست پرتقال روغن گیری میشود یک منبع قوی آنتی اکسیدان برای محافظت پوست در برابر آسیب های خارجی و سرطان پوست میباشد.
روغن هسته انار
روغن هسته انار برای سلامت و تقویت پوست قدمتی چند هزار ساله دارد. این روغن که از هسته انار روغن گیری میشود دارای خواص ترمیم کنندگی، ضد اشعه ماوراء بنفش و سفت کنندگی پوست را دارد. روغن هسته انار با از بین بردن سلول های مرده پوست موجب جوانسازی و تقویت پوست خواهد شد.
روغن پونه کوهی :
روغن پونه کوهی دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی قدرتمندی است که به از بین بردن انواع التهابات و بیماری های پوستی کمک کرده و از پوست در برابر آسیب های احتمالی سلول های رادیکال آزاد جلوگیری میکند.
محصولات گیاهی طب سنتی به دلیل ملایم بودن و نداشتن عوارض جانبی بهترین گزینه برای استفاده در نواحی حساسی مانند پوست میباشند به همین دلیل برای جلوگیری از بروز سرطان پوست توسط پزشکان طب سنتی توصیه میشوند.
